CLASS 10TH NCERT SOLUTIONS CH 5 MATHS QUESTIONS 3 & 4 WITH ANSWER EX 5.1

CLASS 10TH NCERT SOLUTIONS CH 5 MATHS QUESTIONS 3 & 4 WITH ANSWER EX 5.1  



प्रश्न - (3 ) निम्नलिखित में  से  प्रत्येक A . P  के लिए प्रथम पद तथा सर्वान्तर लिखिए ? 

          ( i ) 3 , 1 , -1 , -3 , . . . . . . . .                 (ii ) -5 , -1 , 3 , 7 , . . . .. .. ..  

         (iii )  1 / 3 ,  5 / 3 , 9 / 3 , 13 / 3 ,   . . .. .. ..    (iv) 0. 6 , 1. 7 , 2. 8 , 3. 9  .. . .. .. .. 

हल :    ( i ) 3 , 1 , -1 , -3 , . . . . . . . .    

         प्रथम पद   a = 3  तथा सर्वान्तर  d = 1 - 3 = -2  (दूसरे  पद में से पहले पद को  घटाकर निकलते हे।  )

             (ii ) -5 , -1 , 3 , 7 , . . . .. .. ..  

            प्रथम पद  a = -5  तथा सर्वान्तर  d = -1 - (- 5 ) = -1 + 5 = 4 

             (iii )  1 / 3 ,  5 / 3 , 9 / 3 , 13 / 3 ,   . . .. .. ..    

            प्रथम पद = 5 / 3 , तथा सर्वान्तर d = 5 /3 - 1 / 3 = 5 -1 / 3 = 4 / 3 

             (iv) 0. 6 , 1. 7 , 2. 8 , 3. 9  .. . .. .. .. 

                प्रथम पद = 0. 6   , तथा सर्वान्तर d =  1. 7 - 0. 6 = 1.1 

प्रश्न - (4)  निम्नलिखित में से कौन  - कौन  A . P  हे। यदि कोई A . P हे , तो इसका सर्वान्तर ज्ञात कीजिये                   और इनके तीन पद और लिखिए ?    


      हल :              

                        =>                         a2 - a1 = 4 - 2 = 2 

                                                      a3 - a2 = 8 - 4 = 4 
    
                                                      a4 - a3 = 16 - 8 = 8  

                                                     .. . .. . .. . .. . . .. .. .. . .. . . .. .. 

                     

                                अतः यह A . P  नहीं हे। 

        

                    

                                                      a2 - a1 = 5 / 2 - 2  = 1 / 2 

                                                      a3 - a2 = 3 - 5 / 2  = 1 / 2 
  
  
                                                      a4 - a3 = 7 / 2 - 3  = 1 / 2  

                                                     .. . .. . .. . .. . . .. .. .. . .. . . .. .. 


                                                  a2 - a1   =   a3 - a2  = a4 - a3 = 1 / 2 = d 

                            अगले तीन पद निम्न प्रकार हे।  

                                     =>             a5 = 7 / 2 + 1 / 2  = ( 7 + 1 ) / 2 = 8 / 2 = 4  = पांचवा पद 

                                     =>             a6 = 4 + 1 / 2 = 9 / 2 = छटा पद 

                                     =>             a7 = 9 / 2 + 1 / 2 = 10 / 2 = 5  =सातवां पद 

                

                                                      a2 - a1 = -3. 2 - ( -1.2)  =  -3 . 2 + 1. 2 = -2 

                                                      a3 - a2 = - 5. 2 - (-3 . 2) = - 2 
  
  
                                                      a4 - a3 = -7. 2 - ( - 5 . 2 )  = -2 

                                                     .. . .. . .. . .. . . .. .. .. . .. . . .. .. 

                                        
                                                     a2 - a1   =   a3 - a2  = a4 - a3 = - 2 = d =सर्वान्तर 

                                अगले तीन पद निम्न प्रकार हे। 

                                                    a5 = -7. 2 + (-2 ) = -7. 2 - 2 . 0 = -9. 2 

                                                    a6 = -9.2 - 2 = -11 . 2 

                                                    a7 = - 11. 2 - 2 . 0 = -13. 2 

        

       अगले तीन पद निम्न प्रकार हे।  

                       पांचवा पद    =>  a5 = a + 4d = -10 + 4 * 4 = -10 + 16 = 6 

                        छटवां पद    =>  a6 = a + 5d = -10 + 5 * 4 = -10 + 20 = 10 

                        सातवां पद  => a7 = a + 6d = -10 + 6 * 4 = -10 + 24 = 14          : उत्तर 



                        अगले तीन पद ,  a5 = a + 4d = 3 + 4\/2 

                                                  a6 =  a + 5d = 3 + 5\/2 

                                                   a7 = a + 6d = 3 + 6\/2            :  उत्तर  

            

                                यह A . P नहीं हे। 

                        

                    अगले तीन पद निम्न प्रकार हे।  

                                    - 12 - 4 = - 16 , - 16 - 4 = - 20 , - 20 - 4 = - 24 

         अतः  यह एक A . P हे।  जिसका सर्वान्तर   d = -4 हे।  तथा अगले तीन पद -16 , - 20 , -24  हे। 

                

                    अगले तीन पद हे , 

                                        - 1 / 2  + 0 = - 1 / 2 ,   - 1 / 2  + 0 = - 1 / 2 ,   - 1 / 2  + 0 = - 1 / 2 

            अतः सर्वान्तर d = 0  तथा अगले तीन पद   - 1 / 2  , - 1 / 2 , - 1 / 2  हे। 



                                                            ENGLISH TRANSLATION : 

                CLASS 10TH NCERT SOLUTIONS CH 5 MATHS QUESTIONS 3 & 4 WITH                                  ANSWER EX 5.1

Question - (3) Each of the following A. Write the first term and differential for P?

          ( i ) 3 , 1 , -1 , -3 , . , , , , , , , (ii) -5 , -1 , 3 , 7 , . , , ,

         (iii) 1 / 3 , 5 / 3 , 9 / 3 , 13 / 3 , . , .. .. .. (iv) 0. 6 , 1. 7 , 2. 8 , 3. 9 .. . ,

Solution : ( i ) 3 , 1 , -1 , -3 , . , , , , , , ,

         The first term a = 3 and the differential d = 1 - 3 = -2 (The second term is obtained by subtracting the first term. )

             (ii) -5 , -1 , 3 , 7 , . , , ,

            First term a = -5 and second term d = -1 - (-5 ) = -1 + 5 = 4

             (iii) 1 / 3 , 5 / 3 , 9 / 3 , 13 / 3 , . , ,

            First term = 5 / 3 , and second term d = 5 /3 - 1 / 3 = 5 -1 / 3 = 4 / 3

             (iv) 0. 6 , 1. 7 , 2. 8 , 3.9 .. . ,

                First term = 0. 6 , and second term d = 1. 7 - 0. 6 = 1.1

    Question - (4) Which of the following - A. P is If any A. P is , then find its paradox and write its three more terms? 

       

solve :    
               
                                                      a2 - a1 = 4 - 2 = 2 

                                                      a3 - a2 = 8 - 4 = 4 
    
                                                      a4 - a3 = 16 - 8 = 8  

                                                     .. . .. . .. . .. . . .. .. .. . .. . . .. .. 

                     

                    Hence it is not an AP.
                               
                    

                      solve :                     a2 - a1 = 5 / 2 - 2  = 1 / 2 

                                                      a3 - a2 = 3 - 5 / 2  = 1 / 2 
  
  
                                                      a4 - a3 = 7 / 2 - 3  = 1 / 2  

                                                     .. . .. . .. . .. . . .. .. .. . .. . . .. .. 


                                                  a2 - a1   =   a3 - a2  = a4 - a3 = 1 / 2 = d 

                            The next three terms are as follows.

                                     =>             a5 = 7 / 2 + 1 / 2  = ( 7 + 1 ) / 2 = 8 / 2 = 4  = Fifth Term 

                                     =>             a6 = 4 + 1 / 2 = 9 / 2 = Sixth term 

                                     =>             a7 = 9 / 2 + 1 / 2 = 10 / 2 = 5  = Seventh term 

                            

                            SOLVE : a2 - a1 = -3. 2 - ( -1.2)  =  -3 . 2 + 1. 2 = -2 

                                                      a3 - a2 = - 5. 2 - (-3 . 2) = - 2 
  
  
                                                      a4 - a3 = -7. 2 - ( - 5 . 2 )  = -2 

                                                     .. . .. . .. . .. . . .. .. .. . .. . . .. .. 

                                        
                                                     a2 - a1   =   a3 - a2  = a4 - a3 = - 2 = d 

                              The next three terms are as follows.


                                                    a5 = -7. 2 + (-2 ) = -7. 2 - 2 . 0 = -9. 2 

                                                    a6 = -9.2 - 2 = -11 . 2 

                                                    a7 = - 11. 2 - 2 . 0 = -13. 2      :answer


                        
                                   

                        The next three terms are as follows.

                        Fifth term => a5 = a + 4d = -10 + 4 * 4 = -10 + 16 = 6

                         6th term => a6 = a + 5d = -10 + 5 * 4 = -10 + 20 = 10

                         Seventh term => a7 = a + 6d = -10 + 6 * 4 = -10 + 24 = 14 : Answer

                        
                                      

                     Next three terms, a5 = a + 4d = 3 + 4\/2

                                                    a6 = a + 5d = 3 + 5\/2

                                                     a7 = a + 6d = 3 + 6\/2 : Answer 


                        

                        Hence it is not an AP.


                            


                            The next three terms are as follows.

                                  - 12 - 4 = - 16 , - 16 - 4 = - 20 , - 20 - 4 = - 24

 So this is an A. P is whose parallelogram is d = -4. And the next three terms are -16 , - 20 , -24.



                            


                    The next three terms are

                                         - 1/2 + 0 = - 1/2 , - 1/2 + 0 = - 1/2 , - 1/2 + 0 = - 1/2

             Therefore, the terminal d = 0 and the next three terms are - 1/2 , - 1 / 2 , - 1 / 2 .





                            

                

                      
                            

          


                            

            

        



                             

                                 
  
                                               
                                   




                    





                        

                        



               


                

        

एक टिप्पणी भेजें

और नया पुराने